لوکوربوزیه برای من همیشه حضور همزمانِ شیوه‌های بعضاً متناقض مواجهه با معماری بوده است، اینکه او از یک طرف تایپولوژی‌های سازماندهی پلان را بازتعریف می‌کند، نگرشی معطوف به مفاهیم فضایی دارد که ایده‌های کلانی مثل جداکردن ساختمان از زمین، پلان آزاد، ایجاد گردشگاه در ساختمان و امثالهم در آن مطرح است و اینکه در همان حال از درخشیدن احجام در زیر نور می گوید، از چگونگی به درون کشیدن نور به داخل فضا، از خشونت متریال و فعال شدن لامسه که همه مباحثی مربوط به دریافت گری (Perception) و حس‌های پنجگانه است.
به عبارتی همنشینی نظراتی است که در آینده از هم بیشتر جدا خواهند
شد و دربرابر هم موضع خواهند گرفت، جایی خوانده بودم که کار هنر این است که فکر
یا حس تو را "چیز" می‌کند، از معانی چیز کردن که بگذریم یا آن را
نوعی تحریک به تحرک واداشتن قلمداد کنیم، در این مورد، محل اختلاف همان مسأله فکری
یا مسأله حسی بودن است:
مباحث استراتژیکی که در ابتدا مطرح شد معماری را به مثابه
دانشی می بیند که فارغ از سوژه انسان، مثل یک مدل فکری در حال تکامل و تغییر است
نحوه نشستن ساختمان به روی زمین، یک مسأله درون‌دیسیپلینی، دیاگراماتیک و فکری است
که در طول تاریخ راه‌حل های متفاوتی برایش وجود داشته و جناب لوکوربوزیه هم بر این
دانش افزوده است در مقابل آن در درخشیدن احجام زیر نور که به قول لوکوربوزیه در
آن معماری اتفاق می‌افتد، مسأله‌ای حسی /زیبایی‌شناسانه است. اولی کاملاً منتزع و
دومی کاملاً معطوف به مخاطب است.
Mill Owners' Association Building
ساختمان احمدآباد لوکوربوزیه این دریافت من از این همزمانی
را چندباره کرد، انگار که با بررسی این پروژه نطفه تعداد بیشتری از گرایشات
رادیکالیزه و متضاد آینده را می‌شد در آن
رصد کرد :
ساختمان که بین شهر و ساحل قرار دارد در میانه خود "پوک" است، یعنی که در مقطع کاملاً نفوذپذیر است و باز و بسته
بودن پروژه بر اساس حداکثر سایه‌اندازی و حداکثر نفوذپذیری هوایی طراحی است، این باز بودن پروژه در مقطع با مهارت با
ایده ساختمان همچون گردشگاه (پرومناد) لوکوربوزیه ترکیب میشود. یعنی مسأله‌دار
شدت حرکت عمودی ساختمان (به جای ایجاد یک راه‌پله متمرکز و نقطه‌ای در پلان) و سفر‌های
داخلی عمودی و افقی برای رسیدن به طبقات بالاتر، با این پوک و خالی بودن میانه
ساختمان، همراه و همنشین است: گردشکاهی در فضای نیمه‌باز مسقف، در مرکز ساختمان
اما هم‌هوا با فضای بیرون.
Mill Owners' Association Building Mill Owners' Association Building
سایه نه فقط به واسطه سقف‌ها بلکه به کمک پوسته و ترکیب آن
با فضای سبز در نما ایجاد میشود و این پوسته بتنی با عرض سه متر که کاملاً
جداگانه به ساختمان الحاق شده اند، نماهایی حجاری‌گون با سایه روشنی بسیار قطعی
حاصل این پوسته ضخیم است که غیر‌سازه‌ای بودنش در نحوه اتصالش به ساختمان، مؤکد است.
اینجا اولین نمونه‌های معماری سبز و تکنیک‌هایی نظیر دوپوستگی -که چه از لحاظ
دیدگاه‌های اکولوژیک و چه زیبایی شناختی بعدها در معماری معاصر تاثیرگذار بودند -
در این ساختمان تمرین شده است. چه در پوسته‌هایی که رفتار اقلیمی دارند مثل انواع
تابش‌بند‌های اکوتک یا در پوسته‌هایی که در مدرن متأخر کارکردی بیانگرا پیدا کردند
مانند پروژه‌های پل رودولف.
Milam Residence, Paul Rudolph
Mill Owners' Association Building Mill Owners' Association Building
جداسازی سیستم سازه‌ای به عنوان دستگاه زبانی و پررنگ کردن
آن و گاه تضاد آن با سیستم جداسازی فضاها، از مهم‌ترین تصمیمات طراحی ساختمان است،
سیستم شبکه‌ی سازه، با ستون های استوانه‌ای و تیرهایش، نظامی جدا از معماری ارزش گذاری
است، آگاهانه خود را از دیوارها و احجام جدا می‌کنند، گاه با فاصله‌ای اندک
درکنار یکی از راه‌پله‌های پرومناد داخلی قرار می گیرند، گاه بصورت تصادفی وسط
جایگاه سن آمفی‌تئاتر. بعدها امتداد این ارزش‌گذاری سیستماتیک به شبکه سازه‌ای
ساختمان را در ترسیمات و پروژه‌های آیزنمن خواهیم دید، جایی که تناقض بین این
سیستم دیوارها و ستون‌ها به ایجاد پروژه خانه‌هایش انجامید.
House III, Analytic
Diagrams, peter eisenman
Section
دیوارها با منحنی‌های ویژه لوکوربوزیه عموماً در
داخل این سیستم سازه‌ای حرکت می‌کنند. در جاهایی مانند آمفی‌تئاتر، این منحنی در
سقف هم وجود دارد و میل به تجربه فضاییِ حاصل از فعال بودن فرم در ساختمان را نشان
می‌دهد. و به دلیل جدا بودن زبان سازه از زبان منحنی‌ها، این آزادی در فضاهای
سربسته داخلی مانند آمفی‌تئاتر، موکد و
سقف را هم شامل میشود. امکان وجود فضایی بیانگرا و سیال در داخل قفس شبکه‌های
سازه‌ای، چه از لحاظ زبان منحنی فرمال می‌توان آینده‌اش را در زمان معاصر پیگرفت
و هم این دوئالیته حضور فضاهای خم‌دار در داخل جعبه.
Mill Owners' Association Building
Plans
می‌توان ریشه‌های گرایشات مختلف و بعضاً متناقض آینده را در
این پروژه لوکوربوزیه دید: از شیوه نحوی آیزنمن در خلق فضا تا اکسپرسیونیسم حدید و یو ان استودیو (UNStudio)، از
گرایشات ساخت محور مثل بروتالیسم تا معماری سبز، از تکنیک‌هایی مثل دوپوستگی تا
معماری به مثابه مسیری گردشگاهی.
انگار در قطعه شعری کوتاه فال آینده را گرفته است.
Mill Owners' Association Building
Section
آیا این "فال آینده" به معنی تقدیس جامع بودن معماری لوکوربوزیه است و یا آن که به دنبال این نکته است که مرزبندیهای محکم نظری پس از آن را به چالش بکشد و معماری لوکوربوزیه را شاهدی بر این چالش آورده است؟
پاسخحذف